‘Joden, joden, we worden kampioen’. Dit klinkt vrijwel elke wedstrijd vanaf de tribunes in het Ajax-stadion. Sinds de jaren tachtig hebben Ajax-supporters zich de geuzennaam ‘joden’ aangemeten. Daar wil de Amsterdamse voetbalclub nu van af, maar het is de vraag of de harde kern van de F-side daarnaar luistert.
Historisch gezien is het onzin, maar toch wordt Ajax beschouwd als een joodse club. Dat begon in de jaren tachtig, bij de opkomst van de hooligans. Supporters van rivaliserende clubs als Feyenoord en ADO Den Haag, die Amsterdam als een joodse stad zien (voor de Tweede Wereldoorlog woonde in de hoofdstad een grote joodse gemeenschap), begonnen bij wedstrijden tegen Ajax antisemitische leuzen te zingen. Daarop reageerden Ajax-fans door juist ‘Superjoden’ te scanderen en met Israëlische vlaggen te zwaaien.
Positieve aanmoediging
Op zich lijkt er weinig mis mee als het begrip ‘joden’ door de supporters van een club als positieve aanmoediging wordt gebruikt. Toch zijn er velen die zich eraan storen. Zoals de Stichting Bestrijding Antisemitisme (BAN) die vorige maand een kort geding aankondigde tegen Ajax omdat de club niet optreedt tegen het joden-gezang op de tribunes. Woordvoerder Hans Knoop legt uit waarom:
‘Joden, en ik neem aan ook fatsoenlijke mensen in het algemeen, zijn er niet van gediend dat er tijdens een voetbalwedstrijd 90 minuten lang ‘Joden, joden, superjoden’ en ‘Wie niet springt die is geen jood’ wordt gescandeerd. Ook al is de intentie niet antisemitisch en is het niet de bedoeling om er joden mee te kwetsen: het gebeurt wel! En los daarvan lokt het antisemitische spreekkoren bij de tegenpartij uit.’
Spreekkoren tot zwijgen brengen
Eerder dit jaar won de Stichting BAN al een rechtszaak tegen ADO Den Haag, waar tijdens een duel tegen Ajax antisemitische liederen werden gezongen zonder dat daar iets tegen werd gedaan. Het ging daarbij om leuzen als ‘Hamas Hamas, joden aan het gas’ en ‘We gaan op jodenjacht’. De rechter stelde dat ADO Den Haag voortaan maatregelen moet nemen om zulke spreekkoren een halt toe te roepen.
Vervolgens richtte de Stichting BAN haar pijlen op Ajax en de burgemeester van Amsterdam. Niet vanwege antisemitisme, maar om een einde te maken aan de leuzen die eigenlijk louter positief zijn over joden. Zowel Ajax als burgemeester Eberhard van der Laan zou daar te weinig tegen doen.
Hitlergroet
Van der Laan reageerde aanvankelijk zeer geërgerd op het kort geding, maar na een verzoenend gesprek besloot de Stichting BAN de zaak tegen de burgemeester in te trekken. Van der Laan zegt er juist alles aan te doen om antisemitisme rond het voetbalveld tegen te gaan. Zo zette hij vorig jaar, voor het Champions League-duel tussen Ajax en Real Madrid, 162 Spaanse fans op het vliegtuig terug nadat ze de Hitlergroet hadden gebracht.
‘Dat was een jaar geleden maar die supporters zijn nu nog verbaasd dat ze niet naar de wedstrijd zijn geweest. Ik ben daar stevig in, met de politie en met alle Amsterdammers. Maar de Ajax-supporters roepen geen ánti-semitische leuzen, die gebruiken het woord jood juist als geuzennaam. Daar heb ik mij al lang tegen uitgesproken. Zonder het gelijk te stellen met anti-semitisme, want het heeft een totaal andere intentie. Dus ik vind ook niet dat Ajax daarvoor voor de rechter moet komen.’
Dialoog met aanhang
Maandag besloot de stichting ook het kort geding tegen Ajax in te trekken. Dat gebeurde na een dag van overleg, waarna de Amsterdamse club beloofde de dialoog met de aanhang aan te gaan om ervoor te zorgen dat er niemand meer gekwetst kan worden door de geuzennaam joden.
Die bijnaam speelt ‘mogelijk een rol bij antisemitische spreekkoren van supporters van sommige andere clubs’, zo stelde Ajax. Omdat bovendien sommige fans aanstoot nemen aan het gebruik van de term, ‘meent Ajax dat het gebruik van de bijnaam joden rond wedstrijden onwenselijk is’, aldus de verklaring.
Joodse avond
Het heeft er dus alle schijn van dat de Ajax-aanhang op zoek moet naar een andere geuzennaam. Maar of dat werkelijk gaat gebeuren, is nog maar de vraag. Het Ajax-bestuur heeft over dit onderwerp al eerder overleg met de supporters gevoerd, zonder enig resultaat. De PSV-fans noemen zichzelf ‘boeren’, waarom mogen Ajax-fans zich dan geen joden noemen, zo stelt de harde kern.
Kort nadat de Stichting BAN het kort geding tegen Ajax had aangekondigd, besloten de Amsterdamse supporters een ‘joodse avond’ te houden tijdens het duel Ajax-FC Twente. Iedereen werd opgeroepen joodse vlaggen en attributen mee te nemen en tijdens de wedstrijd werd –nog meer dan normaal – ‘joden joden’ en ‘hava nagila’ gezongen.
<
